درس 7
همانطور که وعده داده شد در این درس درمورد مبحث افزایش سرمایه بحث خواهیم کرد...
افزایش سرمایه
معمولا پس از پیشنهاد هیئت مدیره و ارائه طرح توجیهی افزایش سرمایه و مشخص نمودن روش و محلی که مبلغ حاصل از افزایش سرمایه قرار است از آنجا تامین شود ، این افزایش سرمایه به میزان مشخص ، (مثلا 100 % ) به تصویب مجمع می رسد. پس از آن این افزایش سرمایه در اختیار هیئت مدیره قرار میگیرد و هیئت مدیره پس از طی مراحل قانونی و جلب رضایت سازمان بورس اقدام به ثبت این افزایش می نماید.
اصولا افزایش سرمایه به سه طریق امکان پذیر است که ابتدا آنها را نام برده و سپس در قسمت های بعدی تو ضیحات لازم را می آوریم :
1- افزایش سرمایه به روش جایزه
2- افزایش سرمایه از محل آورده نقدی
3- افزایش سرمایه به روش صرف سهام
افزایش سرمایه به روش جایزه :
همانطور که میدانیم ، معمولا شرکتها مقداری از سود سالیانه خود را در حساب اندوخته، ذخیره می نمایند و در زمان مقتضی با انتقال موجودی این حساب به حساب سرمایه و انتشار اوراق سهام جدید ، سرمایه اسمی شرکت را افزایش میدهند و سپس اوراق سهام جدید را به نسبت سهام قبلی بین سهامداران توزیع می نمایند( در درس گذشته کمی توضیح داده شد) . چون در این حالت سهامداران پولی بابت اوراق جدید پرداخت نمی نمایند ، اصطلاحا به آن افزایش سرمایه به روش جایزه میگویند .
در این حالت معمولا نسبت کاهش قیمت سهم، بعد از افزایش، کمی کمتر از، نسبت افزایش سرمایه است. بعنوان مثال یکی از شرکتهایی که به این روش افزایش سرمایه داده است، سرمایه گذاری ملی ایران بود، که سرمایه خود را به میزان 2050 میلیارد ریال افزایش داد. که این مبلغ را از محل سود تقسیم نشده و مطالبات سهامداران تامین نمود. این شرکت حدودا 241 درصد افزایش سرمایه داد ولی با توجه به اینکه قیمت این سهم قبل از مجمع 6851 ریال و بعد از آن 2206 ریال شد، میتوان دید که با وجودی که افزایش این شرکت حدود 241 % بوده ولی افت قیمت آن با نسبت حدودا 210 % بوده است.
افزایش سرمایه از محل آورده نقدی
زمانی که شرکت اندوخته ای جهت افزایش سرمایه در اختیار ندارد و جهت ایجاد نقدینگی قصد افزایش سرمایه را داشته باشد، میتواند از این روش برای افزایش سرمایه استفاده کند. در این حالت شرکت به هر سهامدار به نسبت تعداد سهام قبلی امتیازی جهت خرید سهام جدید میدهد که اصطلاحا به آن حق تقدم میگویند. پس از ثبت افزایش به این روش برگه های حق تقدم به آدرس سهامداران ارسال میگردد. سهامداران پس از دریافت برگه های حق تقدم در صورت تمایل، مبلغ اسمی (همان 100 تومان) سهام متعلقه (که تعداد آن در برگه حق تقدم مشخص میشود)، را در مهلت مقرر به حساب شرکت واریز نموده و پس از مدتی ( معمولا از یک تا چهار ماه ) برگه های سهام جدید به سهامداران داده میشود.
در صورتی که سهامدار به هر علتی، مایل نباشد از امتیاز حق تقدم خویش استفاده نماید، میتواند این امتیاز را به دیگری واگذار نماید. برای اینکار می بایست با مراجعه به کارگزاری و تکمیل فرم درخواست فروش تقاضای فروش حق تقدم خود را بنماید.(در حال حاضر که معامله گران از سیستم آنلاین استفاده می کنند حق تقدم هایشان در پرتفوی آنلاین آنها اضافه می گردد و همان به صورت آنلاین می توانند آنرا بفروشند. درمورد نحوه معامله در آینده توضیح خواهیم داد.) خریداران برگه های حق تقدم ، می بایست علاوه بر پرداخت مبلغی که بابت خرید حق تقدم به فروشنده می پردازند مبلغ اسمی تعداد حق تقدم خریداری شده را نیز به حساب شرکت واریز و به انتظار دریافت برگه های سهام بمانند.
نکته مهم : معمولا با توجه به اینکه تبدیل برگه های حق تقدم به برگه سهم مدتی بطول میانجامد و در طول این مدت امکان خرید و فروش روی آن وجود ندارد و به نوعی پول پرداختی بابت این سهام تا زمان تبدیل شدن به سهم بلوکه میگردد، تفاوت قیمت برگه حق تقدم با قیمت سهام شرکت در بازار کمی بیشتر از 1000 ریال (مبلغ اسمی سهم ) می باشد. که این اختلاف قیمت با انتظارات بازار نسبت به آینده سهم و سابقه شرکت در مدت زمان ارسال برگه های سهام جدید رابطه معکوس دارد یعنی هر چه قدر دید بازار نسبت به آینده شرکت و سابقه شرکت در ارسال برگه های سهم مثبت تر باشد، تقاضا برای خرید ان بیشتر و در نتیجه این اختلاف قیمت کمتر میشود.
نکته : در زمانی که به هر دلیلی سهامداری از حق تقدم خود استفاده ننماید و یا به علت نداشتن آدرس پستی دقیق نزد شرکت موفق به دریافت برگه حق تقدم خود نشود، شرکت پس از فروش این برگه ها در بازار وجه آن را در حساب سهامدار نزد شرکت نگهداری می نماید.
مثال : فرض کنید شرکتی با سرمایه 10000 میلیون ریال منقسم به 10 میلیون برگه سهم افزایش سرمایه ای به میزان %100 را در نظر دارد. در این حالت به هر یک از سهامداران، معادل سهام قبلی شان امتیاز حق تقدم تعلق میگیرد. (به ازاء هر 1 سهم 1 سهم جدید ) و سهامداران پس از واریز 1000 ریال برای هر حق تقدم صاحب یک سهم جدید میگردند. قیمت سهم پس از بازگشایی، معمولا اینگونه محاسبه میشود که در ارزش بازار هر یک از سهامداران از شرکت مزبور تغییری حاصل نشود.
فرضا اگر قیمت سهم قبل از مجمع 5000 ریال بوده باشد با توجه به اینکه بابت هر سهم 1000 ریال پرداخت شده دارنده هر یک سهم در گذشته اکنون دارای 2 سهم میباشد که هر یک از آنها دارای ارزش حدودا 3000 ریال در بازار است.
گاهی شرکتها مقداری از مبلغ افزایش سرمایه را بصورت اندوخته دارند، ولی این مقدار برای افزایش مورد نظر کافی نیست، در این حالت شرکت میتواند، از روش اول و دوم همزمان مبلغ افزایش سرمایه را تامین کند. حال فرض کنید در مثال بالا شرکت مزبور مبلغ 5000 میلیون ریال بصورت اندوخته دارد. برای افزایش سرمایه 100 درصدی نیاز به 5000 میلیون ریال دیگر دارد، که در این حالت، سهامداران به ازاء پرداخت 500 ریال برای هر سهم، معادل سهام قبلی خود سهام جدید دریافت میکنند در این حالت، اصطلاحا میگویند شرکت از طریق اندوخته و آورده نقدی افزایش سرمایه داده است.
(منظور از قیمت جدید همان قیمت تئوریکی است که انتظار می رود سهم با این قیمت بازگشایی شود)
افزایش سرمایه به روش صرف سهام
در این روش، شرکت سهام خود را به مبلغی بیش از قیمت اسمی و از طریق پذیره نویسی بفروش رسانده و تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی سهام را، به حساب اندوخته منتقل و یا در ازای آن سهام جدید، به سهامداران قبلی میدهد. یکی از دلایلی که اخیرا این روش نسبت به روش افزایش از طریق آورده بیشتر مورد توجه شرکتها قرار گرفته، این است که در این روش شرکت مبلغ مورد نظر برای افزایش سرمایه را در مدت کمتری از طریق پذیره نویسی تامین میکند. برخلاف روش آورده، که معمولا تامین مبلغ افزایش سرمایه تا آخرین روزهای پایان مهلت استفاده از حق تقدم و همچنین به فروش رساندن حق تقدم های استفاده نشده، به طول می انجامد.
در ایران گاهی شرکتها مبلغ مورد نیاز برای افزایش سرمایه را از طریق فروش تعدادی برگه سهام به نرخی بالاتر از قیمت اسمی تامین نموده و مابقی سهام را بین سهامداران قبلی توزیع نموده اند. بعنوان مثال فرض کنید شرکتی 10000 میلیون سرمایه دارد و تعداد برگه های سهام آن 10 میلیون می باشد و هر سهم این شرکت در بازار، 9000 ریال معامله می شود و این شرکت قصد دارد، سرمایه خود را به میزان 100 % و از طریق صرف سهام افزایش دهد. مبلغ مورد نیاز برای افزایش سرمایه 10000 میلیون ریال می باشد که معادل 10 میلیون برگه سهام جدید است ( تذکر اینکه این محاسبه فقط یک مثال است و اینکه شرکت سهام خود را به چه قیمتی باید پذیره نویسی کند خود مستلزم بحث مفصلی است ) حال، اگر فرضا این شرکت سهام جدید را به مبلغ 5000 ریال پذیره نویسی کند، با فروش 2 میلیون سهم مبلغ مورد نیاز جهت افزایش سرمایه تامین می گردد و شرکت مابقی سهام جدید یعنی 8 میلیون سهم را بین سهامداران قبلی تقسیم مینماید. به عبارتی به ازای هر 10 سهم قبلی، 8 سهم جدید، (بدون پرداخت وجهی) ، به سهامداران قبلی تعلق می گیرد . (از نظر حسابداری شرکت پس از فروش 2 میلیون سهم به قیمت 5000 ریال اضافه مبلغ اسمی بر روی هر سهم یعنی 4000 ریال که برای 2 میلیون سهم معادل 8000 میلیون ریال میشود را به حساب اندوخته منتقل و از محل این حساب افزایش سرمایه ای به روش جایزه و به نفع سهامداران قبلی میدهد).
این مورد از روشهای افزایش سرمایه بدلیل اینکه به تازگی در ایران رواج پیدا کرده لذا قیمت گذاری آن دارای بحثمفصلی است و مثال بالا فقط برای روشن شدن این روش افزایش سرمایه بود.
توضیح مهم: شاید مطالب بالا کمی برای شما نامفهوم باشد پس آنرا کمی عامیانه تر بیان میکنم. فرض کنید شما سهامدار شرکت مخابرات ایران هستید و امروز در سایت کدال اطلاعیه ای می آید مبنی بر بسته شدن نماد اخابر"شرکت مخابرات ایران" برای برگزاری مجمع فوق العاده در خصوص تصمیم گیری در مورد افزایش سرمایه. استراتژی معامله گران در مقابل چنین اخباری متفاوت است. اولا به این نکته اشاره کنم که به محض شایعه شدن خبر افزایش سرمایه هر شرکتی اقبال عمومی نسبت به آن افزایش می یابد. برای همین است در روزهایی که هنوز همه فعالان بورس از این خبر آگاهی پیدا نکرده اند، حجم معاملات شرکت مورد نظر افزایش می یابد و در قیمت های پایین شروع به خرید سهام ان شرکت می کنند و به تبع آن قیمت سهم کم کم بالا می رود. چرا؟ چون عده ای می داند این شرکت افزایش سرمایه دارد. این روند تا آمدن اطلاعیه رسمی در سایت کدال ادامه پیدا میکند.
حال در روزهای نزدیک به بسته شدن نماد 2 اتفاق رخ میدهد. افرادی که بی خبر از همه جا هستند با دیدن این اطلاعیه شروع به خرید این سهم می کنند تا در افزایش سرمایه شرکت کنند در این بین افراد مطلع که چند وقت گذشته در قیمت های پایین این سهم را خریده بودند آنرا با قیمت بالا به خریدارن می فروشند و سود خود را خیلی بیشتر و سریعتر از شرکت در مجمع افزایش سرمایه کسب می کنند!!! اما آن عده ای که سهم را خریده اند و اکنون سهامدار شرکت هستد بعد از مجمع افزایش سرمایه، شاهد کاهش قیمت سهم خود خواهند بود به همان دلایلی که در مثال بالا توضیح داده شد. این افراد تا رسیدن به سرمایه اولیه خود فاصله زیادی دارند!!! چراکه از زمان مصوب شدن افزایش سرمایه تا زمانی که تعداد سهم افزایش یافته از حق تقدم به سهم تبدیل شود حدو 1 تا 4 ماه طول می کشد و این یعنی خواب سرمایه شما!!!
بنابراین شما باید استراتژی خود را تعیین کنید. اگر سرمایه گذار بلند مدت هستید و به سرمایه خود در چند ماه آینده احتیاج ندارید، شرکت در مجمع افزایش سرمایه به شما توصیه می گردد. اما اگر کوتاه مدتی هستید و یا سرمایه شما اندک است و هر لحظه ممکن است به آن نیاز پیدا کنید اکیدا به شما توصیه می شود که در مجمع افزایش سرمایه شرکت نکنید یعنی شما باید تا قبل از بسته شدن نماد سهم برای مجمع، سهم خود را بفروشید در غیر اینصورت شما سهامدار هستید و خودبه خود در افزایش سرمایه شرکت داده می شوید. علاوه براین مبحث کلی که گفته شد شما این را هم باید در نظر داشته باشید که اولا افزایش سرمایه چند درصد خواهد بود؟ مثلا بین 70% با 200% خیلی تفاوت وجود دارد. سهمی که 200 درصد افزایش سرمایه میدهد تا بخواهد به روند خودش برگردد زمان زیادی نیاز دارد. از یک طرف به خاطر افزایش سرمایه تعداد سهام در دست سهامداران کوچک زیاد شده است و از طرف دیگر به علت اینکه سهامدارن کوچک به پولشان و سودهای سریع چشم دارند با کوچکترین رشد قیمتی دائما در حال فروش این سهم خواهند بود و جلوی رشد سهم را خواهند گرفت. دوما این را در نظر بگیرید که چه شرکتی قرار است افزایش سرمایه بدهد؟! مثلا دو شرکت ذوب آهن بان اقتصاد نوین می خواهند افزایش سرمایه بدهند. به نظرشما در مجمع کدام شرکت نماییم؟! ذوب آهن سرمایه شما را قرار است بگیرد و یک خط تولید جدید احداث کند. به نظر شما چه مدت زمان لازم است تا این خط تولید به سود برسد؟؟!! طبیعتا جواب چندین سال خواهد بود پس برای سهامدارانی که پولهای کوچک دارند و به آن احتیاج دارند اصلن گزینه مناسبی نخواهد بود. اما بانک، به محض افزایش سرمایه این پول را به صورت وام در اختیار مشتریان قرار می دهد و بهره آن را دریافت می نماید و خیلی زود به سود می رسد پس حداقل شرکت در مجمع افزایش سرمایه آن می تواند توجیهی داشته باشد. اینها فقط مثال هایی در این زمینه بود.
اقبال بازار به سمت آن شرکت نیز بسیار مهم است. شرکت خدمات دریایی و بندری سینا با نماد "حسینا" افزایش سرمایه داد. روز قبل از مجمع قیمت پایانی این سهم 63127 ریال بود. پس از افزایش سرمایه به میزان حدود 77 درصد در روز بازگشایی به علت تمایل بازار به سمت آن به جای آنکه با قیمت 35984 ریال باز شود با قیمت 40500 شروع به معامله کرد و در همان روز هم 11 درصد رشد کرد. بنابراین افرادی که در مجمع افزایش سرمایه شرکت کرده بودند نه تنها زیان نکردند بلکه با بازگشایی سهم هم در همان روز اول به سود هم دست پیدا کردند!!
نتیجه گیری کلی اینکه اگر تازه کار هستید و اخبار و اطلاعات کمی دارید در مجامع افزایش سرمایه شرکت نکنید
پایان درس هفتم
امیدوارم مطالب گفته شده برای شما مفید بوده باشه.
منتظر نظرات شما هستم...