درس 4

در این درس قصد دارم در مورد شرکت ها و اصطلاحاتی که روزانه میشنوید اطلاعاتی در اختیارتون بذارم

آشنایی با شرکت ها و اصطلاحات آنها

شرکت های سهامی عام وسهامی خاص
به شرکتهایی که سهام آنها دردست عموم مردم باشد ( 51 ٪ به بالا) و کنترل شرکت نیز دردست مردم باشد سهامی عام می گویند، مثل کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار. چنانچه کنترل و مالکیت شرکت و تصمیم گیری در اختیار افراد خاص باشد ، به آن سهامی خاص می گویند.

تفاوت شرکتهای سهامی عام و خاص

• شرکت سهامی عام برای تامین سرمایه اقدام به پذیره نویسی عمومی می نماید ، ولی شرکت سهامی خاص، حق مراجعهبه عامه را ندارد.
• امکان صدور اوراق قرضه برای شرکت سهامی عام وجود دارد، ولی شرکت سهامی خاص چنین حقی ندارد.
• نقل وانتقال سهام در شرکتهای سهامی عام مشروط به موافقت سهامداران نیست. ولی در شرکت سهامی خاص، چنین نقل و انتقالی منوط به توافق مدیران یا مجامع عمومی شرکت می تواند باشد.
• سهام شرکت سهامی عام، قابل عرضه در بازار بورس می باشد ولی شرکت سهامی خاص چنین اجازه ای ندارد.
• حداقل سرمایه برای تاسیس شرکت شهامی عام 5/000/000 می باشد در حالی که حداقل سرمایهبرای تاسیس شرکت سهامی خاص 1/000/000 ریال می باشد.
• مدیران و سهامداران شرکت سهامی عام حداقل 5 نفر و شرکت سهامی خاص حداقل 3 نفر می باشد (مواد 3 و 107 ل.ا.ق.ت ).
  

شرکت های سرمایه گذاری و غیر سرمایه گذاری
شرکت های سرمایه گذاری، آنهایی هستند که واسطه گر مالی بوده و منابع مالی مورد نیاز خود را از سهامدار یا سپرده گذار(بانکها) تهیه می کنند. این شرکتها منابع مالی مورد نیاز برای شرکتهای تولیدی و صنعتی را فراهم می کنند و به اصطلاح در آنها سرمایه گذاری می کنند. ولی شرکتهای غیرسرمایه گذاری مستقیما به فعالیت تولیدی و صنعتی می پردازند.( ساده مطلب اینکه یک شرکتی مثل فولاد مبارکه خودش کار تولیدی انجام می دهد ولی یک شرکتی مانند وتوصا در شرکت های دیگری سرمایه گذاری می کند. گرچه خود شرکت غیرسرمایه گذاری هم می تواند در شرکت های دیگر سرمایه گذاری نماید اما وظیفه اول آن تولید می باشد)

سهام چه شرکت هایی در بورس معامله می شود؟
اصولا در مواقعی که برای آغاز یک فعالیت اقتصادی سرمایه لازم در اختیار نباشد، میتوان با ثبت یک شرکت سهامی و با مشارکت افراد دیگر این فعالیت را آغاز نمود .
 عمده مشخصات این شرکتها عبارتست از این موارد:
                   1- سرمایه آنها به سهام مساوی تقسیم شده و تعداد سهام هر یک از شرکا مشخص می باشد.
                   2- مسئولیت دارندگان سهام فقط محدود به تعداد سهام آنهاست.
                   3- تعداد شرکا نباید از 3 نفر کمتر باشد و سرمایه شرکت نیز نباید از یک میلیون ریال کمتر باشد.

زمانی که سرمایه مورد نیاز به وسیله چند نفر تامین شود ، می توان با ثبت یک شرکت سهامی خاص و مشخص نمودن نام شرکت ، میزان سرمایه ، نوع فعالیت و نام شرکا و میزان سهام هر یک، این کار را به انجام رساند . در این نوع شرکت، تعداد شرکا محدود و انتقال سهام شرکا، به ندرت اتفاق می افتد و معمولا واگذاری سهام هر یک از شرکا باید با رضایت دیگران باشد.
اما گاهی سرمایه لازم برای شروع فعالیت با شراکت چند نفر تامین نمی شود. آغاز این نوع فعالیت ملزم به جذب سرمایه سایر افراد و شرکتها میباشد ،که این کار با تاسیس یک شرکت سهامی عام امکان پذیر می باشد . در این گونه شرکت ها بر خلاف شرکت سهامی خاص ، تعداد افراد محدود نیست و نقل و انتقال سهام نیز آزاد می باشد.
شرکت سهامی عام ، شرکتی است که موسسین آن قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش به غیر تامین می کنند. به این ترتیب که موسسین قبلا 20 % سرمایه را خودشان تعهد کرده و لااقل 35 % مبلغ تعهد شده را به حسابی به نام شرکت در شرف تاسیس، در یکی از بانکها سپرده و سپس اظهار نامه ای به ضمیمه طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام به مراجع ثبت شرکتها تسلیم می نمایند. در اینگونه شرکتها نام و نوع شرکت- موضوع شرکت- مدت شرکت (از تاریخ تصویب اساسنامه به مدت نا محدود )، تابعیت و مرکز اصلی شرکت- سرمایه و تعداد سهام و ...در اساسنامه ذکر می شود. کلیه سهام این شرکتها با نام بوده و تا زمانی که اوراق سهام صادر نشده، شرکت می بایست به صاحبان سهام گواهینامه موقت بدهد. در این شرکتها مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آنهاست. این اوراق سهام جزو اوراق بهادار محسوب می شوند که در آنها نام شرکت ، نام سهامدار ، تعداد سهام ، مبلغ اسمی سهم و سرمایه شرکت درج میشود.

در ایران مبلغ اسمی هر سهم یک هزار ریال تعیین شده است و سپس با تقسیم سرمایه بر این مبلغ تعداد سهام شرکتبه دست می آید که همه این موارد در اساسنامه تعیین می شود. مرحله بعدی اعلام پذیره نویسی عمومی و جذب مابقی سرمایه شرکت است . پس از انجام این عملیات و آغاز فعالیت شرکت هر یک از سهامداران می توانند نسبت به نقل و انتقال سهام خود اقدام نمایند . اینکار با اطلاع شرکت و درج در دفاتر شرکت امکان پذیر است .

اصولا وقتی اینگونه شرکتها به سوددهی برسند و بتوانند پیشرفتی در زمینه فعالیت خود بدست آورند ، باعث رشد ارزش شرکت میشوند . در اینجاست که تقاضا برای سهام این شرکتها بسته به مقدار رشد گذشته و پیش بینی ای که بازار از روند رو به رشد آنها در آینده مینماید، شکل میگیرد و تقاضا کنندگان حاضر میشوند سهام این شرکت را به مبلغی بیش از قیمت اسمی سهام آن خریداری نمایند و در مقابل برخی از سهامداران نیز حاضر میشوند ، تمام یا قسمتی از سهام خود را به مبلغی بیش از مبلغ اسمی واگذار نمایند و بر اساس تعادلی که مابین نیروهای عرضه و تقاضا بوجود می آید قیمت بازار برای آنها شکل میگیرد. از اینجاست که هرگونه سودآوری یا عدم سودآوری و هرگونه پیش بینی از روند رشد ذیا عدم رشد شرکت می تواند به افزایش یا کاهش قیمت تعادلی میان عرضه و تقاضا یا همان قیمت تابلو بیانجامد.

بدیهی است ، برای خرید و فروش سهام یک شرکت، نیاز به داشتن اطلاعات کافی در مورد شرکت و همچنین یافتن فروشنده و خریدار است .در بورس اوراق بهادار امکان معامله بر روی سهام شرکتهای پذیرفته شده ، سهیل و نظارت میگردد. شرکتهای بورسی اصولا شرکتهایی هستند که یا قبلا دولتی بوده و توسط سازمان خصوصی سازی، سهام آنها عرضه شده و یا شرکتهایی که به وسیله پذیره نویسی عمومی سرمایه آنها تامین شده و در حال فعالیت هستند . اصولا معامله بر روی شرکتهای پذیرفته شده در بورس آسان تر و با اطمینان بیشتری صورت می گیرد . چرا که این شرکتها در هنگام پذیرش باید دارای شرایط خاصی باشند ، که این شرایط به مثابه فیلتری میباشد ، که سهامداران با اطمینان بیشتری روی شرکتهایی که از این فیلتر عبور کرده اند، سرمایه گذاری می نمایند و همچنین پیدا کردن خریدار و فروشنده برای سهام شرکتهای بورسی به علت متمرکز بودن آسانتر است. ضمن اینکه دسترسی به اطلاعات شرکتهای پذیرفته شده ، براحتی امکان پذیر است و سازمان بورس اوراق بهادار بر ارائه اطلاعات شرکتها و ارائه صورتهای مالی آنها نظارت می نماید.

برای درج نام یک شرکت در تابلو بورس اوراق بهادار و به عبارتی پذیرش در بورس اوراق بهادار (جدای از ویژگیهای تالار اصلی و فرعی ) خصوصیاتی لازم است که مهمترین آنها عبارتند از :
     1 شرکت باید سهامی عام باشد.
     2- شرکت باید دارای سهام عادی با نام و دارای حق رای باشد و 100 % بهای اسمی آن پرداخت شده باشد.
     3- شرکت باید در آخرین سال مالی سود آور بوده و امکان سود آوری آن در آینده وجود داشته باشد.
     4- اساسنامه شرکت باید طوری تنظیم شده باشد که به تشخیص هیئت پذیرش، حقوق سهامداران جز در آن محفوظ باشد.

شرکتها پس از پذیرفته شدن باید برخی از ویژگیها را حفظ نمایند، در غیر این صورت، نام آنها از تابلو بورس اوراق بهادار حذف می شود. برخی موارد که باعث حذف شدن نام شرکتها از بورس میشود عبارتست از مواردی از قبیل زیاندهی ، عدم رعایت سیاست افشای اطلاعات مطلوب ، نبودن میزان فعالیت و حجم داد و ستد و گردش سهام و...

نتیجه گیری

برای سهیم شدن در یک فعالیت اقتصادی بزرگ که نه اداره آن به تنهایی امکان پذیر است و نه سرمایه لازم برای آن در اختیار است ، می توان با خرید سهام یکی از شرکتها در صنعت مورد نظر بطور مستقیم در آن شریک شد و دارای حقوق متعلقه آن شرکت ، به نسبت سهامی که داریم بود و در سود دهی مستقیم و یا افزایش ارزش ناشی از روند رو به رشد شرکت، سهیم شد.  یکی دیگر از خصوصیات شراکت در شرکتهای بورسی، نسبت به شرکتهای خارج بورس و یا شرکتهای سهامی خاص، امکان شراکت در این شرکتها با هر مقدار سرمایه و انجام معامله به راحتی و با اطمینان بر روی سهام آنهاست.

پایان درس چهرم
گرچه بحث ناتمام ماند اما چون خوانندگان حوصله مطالب طولانی را ندارند ادامه مطلب را در درس بعدی ارائه می کنیم...