درس 3

در درس سوم قصد داریم تا شما را با مفاهیم پایه در بورس آشنا نماییم.

تعریف بازار بورس اوراق بهادار

بورس اوراق بهاداربه معنای یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است ، که درآن سهام شرکتها و اوراق مشارکت ، تحت ضوابط و مقررات خاص، مورد معامله قرارمی گیرد.

سهم چیست ؟ سرمایه هرشرکت سهامی ، به قسمتهایی مساوی تقسیم می شود که به هریک از این قسمت ها، یک سهم گفته میشود. معمولا قیمت اسمی سهام در ایران 1000 ریال است. هر فرد پس از خرید سهام مالک جزئی از دارایی شرکت می شود. به یاد داشته باشید که وقتی اقدام به خریدسهام میکنید، دربازار سرمایه شروع به فعالیت کرده اید.

سهام عادی چیست ؟

سهام عادی، همین سهامی است که شرکت ها عرضه می کنند و سهامداران به نسبت سهام خود، مالک شرکت می شوند. شما سهام عادی را هر زمان که بخواهید می توانید بفروشید ولی اگر شرایط بازار و کشور خوب باشد با قیمت بالاتر و اگر شرایط بازار خوب نباشد با قیمت کمتر آن را می فروشد.
سهام ممتاز چیست ؟
سهامی است ، که شرکت عرضه می کند و سود آن مثلا این طور گفته می شود 10 ٪ از قیمت اسمی سهام. حال اگر قیمت اسمی سهام 100 تومان است 10 درصد آن 10 تومان می شود. سود سهام ممتاز ، نسبتا دائمی است. سهام ممتاز در عرف قوانین از حقوق خاصی برخوردار است که مهمترین آن حق تقدم نسبت به دریافت سود و جبران تعهدات نسبت به دارنده  سهم در زمان ورشکستگی شرکت است.

انواع بورس 

1- بورس کالا 2- بورس فلزات 3- بورس کشاورزی 4- بورس اوراق بهادار 5- بورس اسناد خزانه

دربورس افراد حقیقی و حقوقی توسط کارگزاران خود به داد و ستد می پردازند و در آن خریدار و فروشنده می توانند یک فرد یا یک شرکت باشند. این خرید و فروش تابع قوانین خاصی است ؛ که در مورد همه و با هر مقدار سرمایه به صورت یکسان برخورد می کند.

تامین مالی چیست ؟
تامین مالی یا فاینانس ، یعنی تهیه منابع مالی و وجوه برای ادامه فعالیت شرکت و ایجاد و راه اندازی طرح های توسعه و درآمدزای این واحدهای اقتصادی .تامین مالی عمدتا از طریق انتشار سهام ، فروش اوراق قرضه و وام و اعتبار صورت می گیرد.
ابزارهای ویژه تامین مالی
1- سهام عادی
2- سهام ممتاز
3- اوراق قرضه
4- اوراق مشارکت
5- اوراق بهادار قابل تبدیل

اوراق مشارکت یا اوراق قرضه :

اوراقی است که سود معین دارد و صادرکننده اوراق قرضه متعهد می شود اصل پول و سود را در تاریخ معین پرداخت کند. این اوراق چند کوپن سود دارند که مثلا هر سه ماه یکبار باید به بانک عامل مراجعه کرد و با تحویل آن بخشی از سود را دریافت کرد. در بازار بورس ایران ، اوراق مشارکت نیز مورد دادو ستد قرار می گیرد. اولین شرکتی که اقدام به انتشار اوراق مشارکت در بورس کرد شرکت ایران خودرو- طرح پژوپارس- با سود 19 ٪ بود.

سرمایه گذاری چیست ؟
منظور از سرمایه گذاری ، صرف هزینه ای مشخص به همراه پذیرفتن ریسک (احتمال خطر) مشخص یا نامشخص برای کسب سود در آینده می باشد. مهمترین هدف سرمایه گذاری، کاهش (هزینه های فرصت) می باشد، به این معنی که ممکن است فرد پول مازاد راکدی داشته باشد که بتواند آن را در محلی برای سرمایه گذاری و کسب سود به کارگیرد، اما به علت عدم آگاهی، آن فرصت کسب سود را از دست بدهد.

ریسک نظام مند(سیستماتیک) به چه معناست؟
ریسک نظام مند، ریسک مربوط به هر نوع سرمایه گذاری است، که در تمام اوراق و اسناد بهادار مربوط به آن نوع فعالیت وجود دارد وبا تنوع بخشیدن به نوسانات سایر سهام مشابه نمی توان از آن اجتناب کرد. به همین دلیل قیمت سهام مختلف در بازار معمولا با هم افزایش یا کاهش می یابد. با این همه برخی شرکتها در مقایسه با سایرین صدمات بیشتری از این ریسک نظام مند می ببیند. شرکت هایی بانوسانات وسیع در فروش، شرکت هایی با بدهی های فراوان مالی، شرکت هایی با رشد سریع، شرکت هایی با نسبت های جاری ضعیف وشرکت های کوچک از جمله این شرکت ها هستند.

انواع بازارسرمایه

بازار اولیه :
دربازاراولیه، اوراق بهادار شرکت ، برای اولین بار صادر شده و در معرض مبادله قرار می گیرند. به سهام جدیدی که شرکت های بازار ثانویه عرضه می کنند بازار اولی گفته نمی شود.
بازار ثانویه :

بازار ثانویه شامل خریداران و فروشندگان سهام و اوراق قرضه ای است که قبلا انتشار یافته است . برای مثال اگر فردی بخواهد سهم یا ورقه ای قرضه ای راکه برای اولین بار پس از عرضه توسط یک شرکت خریداری کرده به فروش برساند باید به بازار ثانویه برود. به همین ترتیب وقتی شخصی بخواهد، سهم یا ورقه قرضه مربوط به شرکتی را از بازار ثانویه خریداری کند، (در صورتیکه آن شرکت در فهرست شرکت های پذیرفته شده در بازار سهام باشد) ناچار نیست منتظر انتشار عمومی سهام جدید آن شرکت بماند.
بورس اوراق بهادار مهم ترین نهاد بازار ثانویه برای معاملات اوراق بهادار است. بازار ثانویه مکانی است که سهام منتشر شده و در حال انتشارمورد خرید و فروش قرار می گیرند. تفاوت بازار ثانویه با بازار اولیه در این است که در بازار اولیه عرضه کننده ، سهام را مستقیما به سرمایه گذار می فروشد.

انواع ارزشها:

1- ارزش دفتری: ارزشی که برروی ترازنامه ثبت میباشد (درموردکالاها و اجناس) خواه این قیمت برای امسال باشد، خواه برای 10 سال قبل، به
     آن ارزش دفتری می گویند.

2- ارزش ذاتی : ارزش یک سهم برحسب نرخ بازده سرمایه گذاری، هر قدر از سهم خود بازده بیشتری کسب کنیم ارزش ذاتی آن بیشترخواهد
    بود.

3- ارزش اسمی : ارزشی که آن را قانون تعیین می کند و برای هربرگه سهام 100 تومان است.
4- ارزش بازار: قیمت فروش سهام دربازار است ، این ارزش را عرضه و تقاضا مشخص می کند.

مولفه های اصلی بورس

1- تالاربورس:
جایی است که کارگزاران به خرید و فروش سهام میپردازند که به دو بخش تالار اصلی و تالار فرعی تقسیم میشود. همچنین برای آگاهی مردم در تالار بورس تابلویی نمایانگر قیمت لحظه ای هر سهم می باشد .

تالار اصلی، تالاری است که شرکت هایی که توانسته اند خود را با قوانین سازمان بورس وفق بدهند به آنجا راه پیدا می کنند.
تالار فرعی، تالاری است که شرکت ها ابتدا در آن پذیرفته می شوند و درآن تالار آزمایش می شوند اگر توانستند خود را با قوانین وفق دهند در تالار اصلی پذیرفته می شوند.

2- کارگزاران بورس

شرکت هایی هستند که افراد برای خرید و فروش سهام باید به آنها مراجعه کنند که به دو دسته دولتی و خصوصی تقسیم میشوند. در واقع کارگزاران واسطه بین سهامداران و شرکت های حاضر در بورس می باشند.

توجه :تنها راه خرید و فروش سهام از طریق شرکت های کارگزاری می باشد.(توضیحات بیشتر درآینده) به غیر از کارگزارانی که مجوز مشاوره و سبد گردانی را دریافت نموده اند سایر کارگزاران اجازه دادن مشاوره به سرمایه گذاران را ندارند. لذا برای آنان تفاوتی نمی کند که سرمایه گذار چه سهمی بخرد و بفروشد و آنها تنها کارمزد خود را دریافت خواهند کرد لذا این سرمایه گذار است که باید با توجه به موارد خاصی کارگزار خود را انتخاب کند .

3- خریدار و فروشنده
که می توانند افراد حقیقی و حقوقی باشند. یعنی همان صاحبان سرمایه و نقدینگی که می توانند ، مردم عادی یا یک شرکت خاص ویا حتی یک بانک خصوصی یا دولتی باشند.
4- فهرست رسمی بورس

شرکت هایی که قابلیت معامله شدن در بورس را دارند، در این فهرست موجود می باشند. صدها شرکت در کشور با موضوعات مختلف فعالیت می کنند ، اما در بورس فقط شرکت هایی حضور دارند که صلاحیت آنها تصویب شده و نام آنها در فهرست رسمی بورس درج شده است .

مزایای بورس اوراق بهادار از ابعاد مختلف

1- بورس اوراق بهادار و اقتصاد

    مهم ترین هدف بازار سرمایه این است که با اجرای فرایند سالم سازی و شفافیت، پس انداز کنندگانی که دارنده منابع مالی می باشند و

    هدف کسب سود و بازده معقول دارند را به اشخاص حقوقی و واحدهای اقتصادی که برای توسعه فعالیت های خود نیاز به منابع مالی دارند

    پیوند دهد.
2- بورس از دید سرمایه گذاران و دارندگان دارایی های مالی
                           الف- خرید سهام برای کسب سود و بازده مناسب
                           ب- قابلیت نقدشوندگی اوراق بهادار
                           ج- پوشش در مقابل تورم
                           د- اطمینان از سرمایه گذاری به دلیل شفافیت اطلاعات
                           ه- اعمال حق رأی و مشارکت در اداره امور شرکت
                           و- احساس مشارکت در امور تولیدی و تجارتی
3- بورس از دید شرکت ها و واحدهای اقتصادی صادر کننده اوراق بهادار

شاید مباحث ابتدایی کمی خسته کننده باشد اما دانستن آنها لازم است، پس همچنان با انرژی ادامه دهید

پایان درس سوم